तुम्ही किंवा तुमचा जवळचा व्यक्ती डिप्रेशनमध्ये असल्याचे कसे ओळखावे ? भाग २

लेखन : डॉ. कल्पना श्रीधर नागरे, मानसशास्त्रज्ञ

नमस्कार,
सुप्रसिद्ध अभिनेता सुशांत सिंग राजपूतच्या आत्महत्येने पुन्हा एकदा आत्महत्येचा प्रश्न चव्हाट्यावर आला. आधीही बऱ्याच लोकांच्या आत्महत्येचे प्रकार घडतच आहे. सुशांत सहा महिन्यांपासून नैराश्यावर उपचार घेत होता असे सांगण्यात येते. मागे घोटीत एका सधन घरच्या १८ वर्षीय मुलाने गळफास लावून आत्महत्या केली. असे काय घडले की त्याला इतके टोकाचे पाऊल उचलावे लागले ? आत्महत्यांच्या पार्श्वभूमीवर घेतलेला हा एक आढावा.. भाग २

भाग २ वाचण्यापूर्वी भाग १ वाचणे आवश्यक असून भाग १ वाचण्यासाठी खालील लिंकवर क्लिक करावे

https://igatpurinama.in/archives/4941

मानसोपचार

तीव्र अवसादाच्या बाबतीत, मनोवैज्ञानिक, मनोचिकित्सक आणि व्यावसायिक चिकित्सक असलेल्या मानसिक आरोग्यगटाचे साहाय्य घेतले जाते. याद्वारे औषधोपचार, विविध उपचारांवर चर्चा आणि कार्यक्षमतेने पुरेपूर काळजी घेण्यात मदत होते. मानसिक विकृतीसह गंभीर धोका असलेल्या लोकांना, ईसीटी ( इलेक्ट्रोकोनव्हलसिव्ह थेरेपी ) आणि मेंदू उत्तेजित करण्याच्या तंत्रज्ञानाची शिफारस केली जाऊ शकते.

डिप्रेशन अथवा नैराश्य विकारासाठी मानसोपचार तज्ज्ञांची मदत घेत असाल तर खालील काहीं गोष्टी लक्षात घेणे आवश्यक आहे.
१. थेरपिस्ट किंवा समुपदेशकांची सामायिक केलेली माहिती गोपनीय राहते. त्यामूळे सल्लागारांना न घाबरता व्यक्ती  वैयक्तिक माहिती सांगू शकते.
२. व्यावसायिक मदत मिळविण्यासाठी संमती एक महत्त्वाचा मुद्दा आहे. एखाद्या व्यक्तीस त्यांच्या संमतीविना कोणत्याही औषधे दिली जाऊ शकत नाही. मानसिक विकृतीच्या प्रकरणांमध्ये अपवाद असू शकतो.

कोणत्याही प्रकारचे उपचार व्यक्तीस समस्या आणि वर्तनाबद्दल स्वावलंबी बनविण्याच्या हेतूने असतात. अवसादाला सकारात्मक प्रकारे सामना करण्यासाठी बरेच टप्पे आहेत :

१. स्वत: ला एकटे करू नका
२. उपचारातील प्रगतीबद्दल मित्रांशी आणि जवळच्या कौटुंबिक सदस्यांशी बोला
३. चिकित्सकाशी प्रामाणिक रहा.
४. बरे करण्यासाठी स्वत: ला वेळ द्या
५. छंद आणि व्यायाम यासारख्या शारीरिक क्रियाकलापांमध्ये व्यस्त रहा
६. प्रक्रिया केलेल्या पदार्थांपासून दूर रहा. त्यांच्यातील साखर औषधामध्ये बाधा आणू शकते आणि आपल्या मनावर नकारात्मक प्रभाव टाकू शकते
७. स्वत:च्या विचारांचे निरीक्षण करून पहा
८. सर्वांसोबत आपले विचार व्यक्त करा.
९. आपल्या आजारापासून आराम मिळण्यासाठी मद्य किंवा मादक पदार्थांचा अवलंब करू नका. कारण हे उपचार नकारात्मक परिणाम करतील आणि शेवटी आपली परिस्थिती अजूनच बिघडेल

अवसाद म्हणजे डिप्रेशन हा एक गंभीर स्वरूपाचा मानसिक आजार असून त्याची लक्षणे ओळखून येण्यास बराच वेळ लागतो. तसा तो बरा होण्यास सुद्धा बराच काळ लागतो. व्यक्ती नैराश्यग्रस्त आहे हे लक्षात येत नाही. परंतु आतून ती खुप अस्वस्थ असते. एकदा का उपचार सुरू झाले की ते न थांबवता त्यात सातत्य कायम ठेवणे आवश्यक आहे. तरच या आजारावर पुर्णपणे मात करता येईल. आजार प्राथमिक किंवा दुसऱ्या अवस्थेत असताना उपचार सुरू केले तर या अवसादावर लवकर नियंत्रण मिळवता येते. डिप्रेशनची तिसरी अवस्था बरीच गंभीर आहे. या अवस्थेत रुग्ण व्यक्ती उपचारांना प्रतिसाद देत नाही. आत्महत्येसारखे विचार आणि कृती करते. म्हणूणच वेळीच ओळखा  अवसाद अर्थात डिप्रेशनची लक्षणे. ( समाप्त )